In deze aflevering spreken we Monique. Haar man Rob kreeg een aantal jaar geleden de diagnose Alzheimer. Haar man mag nog steeds autorijden en dat is zowel voor hem als haar soms best lastig We bespreken de mogelijkheden en uitdagingen van rijden met Alzheimer met Ruud Bredewoud, Hoofd Medische Zaken van het CBR en Wiebo Brouwer, oud-hoogleraar en Neuropsycholoog. We geven u graag handvatten en informatie over hoe u kunt blijven rijden met een aandoening
Je partner rijdt met een aandoening
Dementie en autorijden
Veel medische aandoeningen kunnen invloed hebben op uw rijgeschiktheid. Daarom is het niet altijd veilig om te rijden. Bijvoorbeeld doordat het moeilijker wordt om overzicht te houden of omdat het niet lukt om snel te reageren op onverwachte situaties in het verkeer. Dit geldt ook bij dementie en autorijden.
Zodra u de diagnose dementie (bijvoorbeeld Alzheimer, of een andere vorm) krijgt, betekent het dat u (tijdelijk) niet meer mag autorijden. Na een rijtest bij het CBR wordt beoordeeld of u nog mag autorijden.
Of u kunt blijven rijden met dementie is afhankelijk van het stadium waarin de ziekte zich bevindt. Het stadium wordt bepaald en uitgedrukt met de zogenaamde CDR-score (Clinical Dementia Rating). Deze loopt van 0 tot 3. Mensen met een zeer lichte of lichte vorm van dementie hebben een score van 0,5 of 1. Met deze score kan het zijn dat u nog mag rijden. Mensen met een CDR-score van 2 of 3 mogen niet meer rijden. Meer informatie over de regels en voorwaarden om te rijden met dementie zijn terug te vinden in paragraaf 8.6 van de Regeling eisen geschiktheid 2000.
Regeling eisen geschiktheid 2000.Hoe verandert je rijgedrag door dementie?
Het rijgedrag kan sterk worden beïnvloed door dementie. Dagelijkse handelingen, plannen, situaties inschatten en keuzes maken kunnen moeilijker gaan wanneer iemand dementie heeft. Wanneer u of uw partner zich zorgen maakt over uw rijgedrag, dan kan u het volgende doen:
1. Bespreek autorijden met uw arts
Misschien twijfelt u zelf of het nog verstandig is om te rijden met dementie. Bijvoorbeeld omdat u soms dingen vergeet waardoor u de route niet altijd meer weet. Of omdat u merkt dat u minder snel kunt reageren op wat er gebeurt in het verkeer. Wij raden in dit geval altijd aan om even bij de huisarts langs te gaan en te vragen of hij of zij verder onderzoek wil doen.
2. Vul een Gezondheidsverklaring in
U kunt de Gezondheidsverklaring invullen als u twijfelt of u nog veilig kunt autorijden met dementie. Het CBR onderzoekt vervolgens of u nog veilig kunt deelnemen aan het verkeer. Als dat zo is, verlengen we uw rijbewijs.
Ben ik verplicht om mijn dementie te melden bij het CBR?
Bij het invullen van een Gezondheidsverklaring is het verplicht deze naar waarheid in te vullen. U vult een Gezondheidsverklaring in wanneer uw rijbewijs verlengd moet worden op of na uw 75ste verjaardag. Krijgt u de diagnose dementie of Alzheimer voor uw 75ste verjaardag? Of krijgt u de diagnose na uw 75ste verjaardag nadat uw rijbewijs door het CBR is verlengd? Dan is er geen meldplicht. Wel heeft u een morele plicht om dementie, als deze uzelf en anderen in gevaar kan brengen, te melden bij het CBR.
Hoe bepaalt het CBR of ik veilig kan autorijden met dementie?
Om te beoordelen of u nog de weg op kunt, hebben we verschillende dingen nodig: een Gezondheidsverklaring, informatie van een neuroloog of geriater en eventueel het resultaat van een CBR rijtest.
U ontvangt van ons een verwijzing naar een arts. Als u liever naar een andere arts wil gaan of naar uw eigen behandelaar dan kan dat ook. Wel dient de behandelaar altijd een medisch specialist te zijn. Een huisarts kan en mag geen rapport opmaken.
Op basis van het stadium van de dementie (uitgedrukt in de CDR-score) en het rapport van de arts beoordelen we of u een rijtest moet doen. Als u zeer lichte of lichte dementie hebt, is de kans groot dat u een rijtest bij het CBR gaat doen. Tijdens deze rijtest kijkt een deskundige van het CBR of lichamelijke of geestelijke problemen invloed hebben op uw rijvaardigheid. Als de dementie in een verder gevorderd stadium is, concluderen we op basis van het rapport van de arts dat rijden niet meer veilig is. U doet dan geen rijtest.
GezondheidsverklaringRijtest
Hoe verloopt een rijtest?
Met een rijtest beoordeelt het CBR of u op een veilige en verantwoorde manier aan het verkeer kunt deelnemen. Ook bekijken we of u een auto goed kunt bedienen en besturen. U doet de test in uw eigen auto of in een lesauto. Een rijtest is niet vrijblijvend. Zonder rijtest kunnen we niet beslissen of u uw rijbewijs kunt verlengen.
De rijtest wordt afgenomen door een deskundige van het CBR. Deze deskundige is erin gespecialiseerd om te beoordelen of u met dementie veilig te kunt rijden. Tijdens de rijtest kijkt de deskundige of uw (medische) situatie geen probleem vormt om veilig te kunnen rijden. De deskundige geeft de uitkomst door aan de arts van het CBR. De arts neemt het besluit over uw rijgeschiktheid.
RijtestKan ik de rijtest van het CBR beïnvloeden?
Een rijtest is de beste methode om te beoordelen of u nog veilig en verantwoord kunt rijden. Mensen met dementie kunnen zich over het algemeen tijdens de test niet beter voordoen dan ze zijn. De test geeft dus goed inzicht in de vaardigheden van de kandidaat.
Familieleden of vrienden mogen niet meerijden met de rijtest. Dit om geen afleiding tijdens de test te hebben. De rijtest is voor veel mensen al spannend genoeg.
Beoordeling door het CBR
Een beoordeling van het CBR kan twee resultaten hebben: u bent rijgeschikt voor 1 of 3 jaar of u bent niet meer geschikt om te rijden met dementie.
1. U bent rijgeschikt: Als u zeer lichte of lichte dementie hebt, kun u in sommige situaties blijven rijden. U hebt dan een CDR-score van 0,5 of 1 en uit het medisch onderzoek en de rijtest blijkt dat u nog veilig kunt rijden. Het kan ook zijn dat u rijgeschikt bent onder voorwaarden. U mag dan rijden, maar moet wel bepaalde aanpassingen doen aan uw auto.
2. U bent niet rijgeschikt: In sommige situaties heeft dementie te veel negatieve invloed op het rijden. Het is dan niet verstandig meer om de weg op te gaan. Dit is in ieder geval zo als u een CDR-score van 2 of hoger hebt. Volgens de wet mag u dan niet meer rijden. Uw rijbewijs wordt ongeldig verklaard en u kunt geen nieuw rijbewijs aanvragen.
Rijden na de rijtest
Omdat dementie een progressieve ziekte is kan de rijvaardigheid na de verlenging van het rijbewijs toch achteruitgaan. Let erop dat het hebben van een rijbewijs niet wil zeggen dat u zelf niet kritisch hoeft te zijn. Neem ook hier de verstandige keuze en rijdt niet wanneer u zich niet zeker voelt in de auto.
Wat kan ik als partner doen?
Voor mantelzorgers is het belangrijk om het gesprek over autorijden te voeren. Met uw naaste, maar ook met andere familieleden en de arts. Probeer duidelijke afspraken te maken over autorijden en stel grenzen wanneer dit niet meer gaat. Een goed hulpmiddel hierbij is de Rij Bewust Test. Hiermee kunnen mensen hun rijvaardigheid zelf inschatten, waarna ze een advies krijgen. U kunt dit advies samen bespreken.
In ernstige situaties kun u uw twijfels met ons delen. Denkt u dat het nodig is om een Gezondheidsverklaring in te vullen, maar vindt uw naaste of familielid dat niet? Kom u hier samen niet uit, ook niet met een arts erbij? Dan kun u aan het CBR doorgeven dat u zich zorgen maakt. Doe dit alleen als u denkt dat er anders onveilige situaties in het verkeer ontstaan. Om de melding te doen, heb u een verklaring van een arts of meerdere familieleden nodig.
Rij Bewust TestMelding bij het CBR
Mag ik het rijbewijs afpakken?
Hoe lang is het rijbewijs geldig?
De meeste mensen krijgen een rijbewijs voor 1 jaar. Want in een jaar kan uw situatie veranderen. In enkele situaties is dit 3 jaar. Zo kunnen we regelmatig onderzoeken of u nog veilig de weg op kunt.
Wat kan ik doen als ik niet rijgeschikt ben?
Is rijden niet meer verstandig? Zoek dan naar andere manieren om ergens naartoe te gaan. Bijvoorbeeld met de fiets, de taxi of het openbaar vervoer. In veel gemeentes bestaan er vervoersvoorzieningen voor mensen die niet (meer) zelf kunnen autorijden door dementie of een andere aandoening. U kunt bijvoorbeeld gebruik maken van een bus- of taxiservice die wordt verzorgd door vrijwilligers of u kunt een vergoeding krijgen voor het gebruik van bestaande vervoersdiensten.
Volgens de wet mag u met een brommobiel of bromfiets rijden, maar dit raden we niet aan. De redenen dat autorijden onveilig is, gelden ook voor het rijden met een brommobiel of bromfiets. Daarom adviseren we om naar andere vervoersmiddelen te kijken.
Ben ik verzekerd als ik niet aan het CBR doorgeef dat ik dementie heb?
Als u een ongeluk veroorzaakt en u niet hebt gemeld bij het CBR dat u dementie hebt, kan het zijn dat uw verzekering de schade niet vergoedt. Neem contact op met uw verzekeraar of bekijk de polisvoorwaarden om te vragen of dit in uw geval zo is.